Sztuczna inteligencja – szansa czy zagrożenie?

Sztuczna inteligencja to rozwijana od wielu lat dyscyplina naukowa, z którą wiązane są ogromne nadzieje. Postępy prac w tym obszarze są znaczące. Wraz z rozwojem technologii, sztuczna inteligencja jest udoskonalana i znajduje zastosowanie w coraz większej ilość gałęzi gospodarki. To, co jeszcze kilkadziesiąt lat temu było tylko scenariuszem hollywoodzkich filmów, dziś jest rzeczywistością. Sztuczna inteligencja jest też tematem mocno kontrowersyjny. Wiele osób odczuwa niepokój na myśl, że inteligencja maszyn przewyższy ludzką i w konsekwencji zwrócą się one przeciwko nam. Niemniej rozwój prac nad sztuczną inteligencją wydaje się nieunikniony. Wymusza to postęp cywilizacyjny. Tak samo jak internet stał się kołem zamachowym w XX wieku, tak samo sztuczna inteligencja może odmienić oblicza XXI wieku.

Czym jest sztuczna inteligencja?

Termin sztuczna inteligencja (ang. artificial intelligence [AI]) został po raz pierwszy użyty przez amerykańskiego informatyka Johna McCarthy’ego, który w 1956 r. na konferencji w Dartmouth określił ją mianem: „nauki i inżynierii tworzenia inteligentnych maszyn”. Celem sztucznej inteligencji jest rozwój maszyn, w taki sposób, aby mogły się one zachowywać w sposób jak najbardziej inteligentny i zbliżony do człowieka. Jako ludzie, często nie jesteśmy świadomi tego, że nasz mózg jest urządzeniem o wręcz ogromnej mocy obliczeniowej.

Zaprogramowanie maszyny, aby wykonywała określoną czynność to połowiczny sukces, większym wyzwaniem dla naukowców jest spowodowanie, aby inteligentnie podejmowała ona decyzje o  swoich działaniach i reagowała we właściwy sposób. Tak naprawdę, sztuczna inteligencja swoim zakresem korzysta z wielu dziedzin nauki m.in.: informatyki, robotyki, psychologii, kognitywistyki, matematyki, logiki, lingwistyki, ekonomii, neuronauk i wielu innych.

 Jak działa sztuczna inteligencja?

Kluczowym elementem w przypadku sztucznej inteligencji jest jej zdolność uczenia się, podejmowania decyzji, reagowania na emocje. Działanie sztucznej inteligencji to proces niezwykle złożony. Warto poznać niektóre metody, które są wykorzystywane przy rozwoju sztucznej inteligencji :

Ø  Uczenie maszynowe – jest to gałąź sztucznej inteligencji, w której poprzez wykorzystanie algorytmów i obliczeń matematycznych, bez wcześniejszego programowania, maszyny są
w stanie bazując m.in. na otrzymanych instrukcjach, zdobytych doświadczeniach i analizie danych, w czasie rzeczywistym wyciągać wnioski i adaptować się do nowych sytuacji.

Ø  Głębokie uczenie – w skrócie, ta dziedzina może przypominać proces nauki u małego dziecka. Na początku, wszystko co nas otaczało było dla nas czymś niezrozumiałym. Dopiero z czasem w procesie nauki zaczynaliśmy rozumieć znaczenie poszczególnych słów, rozpoznawaliśmy rzeczy, poznawaliśmy ich właściwości oraz to jak wpływają one na otoczenie. Podobnie odbywa się to w przypadku nauczania maszyn.

Ø  Sieci neuronowe – w uproszczeniu, są to systemy, które mają za zadanie działać na zasadach zbliżonych do sieci neuronowych w ludzkim ciele. Technologie te są zdolne do analizowania dużych zbiorów danych, wykorzystując odebrane z otoczenia bodźce np. dźwięk i obraz. Te dane poddawane są analizie, w wyniku której sztuczna inteligencja jest w stanie podjąć działanie.

Ø  Robotyka – jest to dziedzina sztucznej inteligencji, której zadaniem jest projektowanie i konstruowanie robotów. Roboty zaczynają odgrywać coraz ważniejszą rolę w naszym codziennym życiu. Do tej pory kojarzone były głównie z ośrodkami naukowymi lub fabrykami, jednak z każdym rokiem to się zmienia. Roboty odkurzacze i kosiarki nikogo już nie dziwią.

Ø  Logika rozmyta – założeniem logiki rozmytej jest to, że pomiędzy wartościami 0 (fałsz) i 1 (prawda) jest cały szereg wartości pośrednich, które określają stopień przynależności do zbioru. Pozwala to np. na rozwiązywanie problemów inżynierskich, w którym klasyczny zbiór 0,1 by się nie sprawdził.

Podział funkcjonalny sztucznej inteligencji

Z uwagi na funkcjonalność sztucznej inteligencji możemy podzielić ją w następujący sposób:

Ø  Maszyny reaktywne (reactive machines) – jest to najprymitywniejsza forma sztucznej inteligencji. Maszyny te pozbawione są pamięci, przez co nie mogą przy podejmowaniu decyzji wykorzystywać danych z przeszłości. Takim typem maszyny był komputer Deep Blue, z którym w 1997 roku przegrał sławną partię szachów mistrz Garri Kasparow.

Ø  Maszyny o ograniczonej pamięci (limited memory) – są to systemy, które dzięki zapamiętywaniu zdarzeń i ich analizie, są w stanie na rozpoznawanie wzorców i podejmować ograniczone decyzje. Z tego typu maszynami mamy do czynienia obecnie.

Ø  Teoria umysłu (theory of mind) – ta funkcjonalność sztucznej inteligencji stanowi obecnie wyzwanie dla naukowców i badaczy na całym świecie. W założeniach taki rodzaj sztucznej inteligencji byłby w stanie odczuwać emocje, rozumieć myśli i podejmować interakcje społeczne.

Ø  Samoświadomość (self-awareness) – najdoskonalsza forma sztucznej inteligencji. Jest to sztuczna inteligencja czująca emocje, zdolna do refleksji, przemyśleń, wyciągania wniosków, świadomego podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Niewykluczone, że taką sztuczną superinteligencję prawdopodobnie w przyszłości uda się stworzyć.

Ogólna i słaba sztuczna inteligencja – podział ze względu na uniwersalność

Z uwagi na uniwersalność zastosowania, sztuczną inteligencję możemy podzielić na ogólną sztuczną inteligencję i słabą sztuczną inteligencję :

Ø  Słaba sztuczna inteligencja – ten rodzaj sztucznej inteligencji istnieje w celu realizacji zadań w określonej, wąskiej dziedzinie. Mogą to być dedykowane aplikacje jak Siri (firmy Apple) lub pojazdy autonomiczne. W naszej rzeczywistości ten typ sztucznej inteligencji jest wskazany do rozpoznawania i tłumaczenia tekstów na stronach internetowych, wspiera różnego rodzaju oprogramowanie i aplikacje takie np. jak Google Maps.

Ø  Ogólna sztuczna inteligencja – jest to forma w pełni świadomej sztucznej inteligencji. Będzie ona zdolna w wyniku uczenia się do samodzielnej i niezależnej od ingerencji człowieka egzystencji, a planowanie, rozumowanie i podejmowanie decyzji, nie będzie dla niej stanowiło wyzwania. Dzięki posiadaniu wszechstronnej wiedzy będzie ona w stanie wykonywać zadania tak samo albo i lepiej od człowieka.

Co słyszy sztuczna inteligencja?

Ciekawym zagadnieniem związanym ze sztuczną inteligencją jest to jak postrzega ona i przetwarza dźwięk. Jak wykazują badania, emitowanie ludzkiego głosu to bardzo skomplikowany proces. Wyselekcjonowanie z ludzkiego dźwięku minimalnych różnic w jego strukturze, pozwala na wyciąganie daleko idących wniosków. Jego analiza może być wykorzystywana w medycynie przy diagnozowaniu niektórych chorób. Wykorzystanie atrybutów parawerbalnych, czyli badań z zakresu różnych dziedzin nauki jak neurologia, biologia, nauki poznawcze czy lingwistyka, w połączeniu ze wskazanymi powyżej metodami nauczania maszyn, otwierają niesamowite horyzonty. Już teraz sztuczna inteligencja na podstawie słyszanego głosu, jest w stanie określić z kim rozmawiamy, w jakim stanie emocjonalnym się znajdujemy, jakie mamy nastawienie do odbiorcy. Różnice w dźwięku pozwalają na zwiększenie prawdopodobieństwa w zdiagnozowaniu wczesnego stadium Parkinsona, chorób serca czy depresji. Zewsząd jesteśmy otoczeni urządzeniami elektronicznymi, które potencjalnie mogą stanowić źródło podsłuchu. Sztuczna inteligencja w tym zakresie, na pewno ma istotne znaczenie dla służb specjalnych i agencji bezpieczeństwa.

Gdzie wykorzystuje się sztuczną inteligencję?

Wiele ośrodków badawczych i firm komercyjnych pracuje nad rozwojem sztucznej inteligencji widząc możliwości jakie ona niesie dla ludzkości oraz potencjalną przewagę konkurencyjną. Obecnie sztuczna inteligencja pełni różne funkcje. Wykorzystuje ją praktycznie każda branża m.in.: marketing, wyszukiwanie internetowe, wirtualni asystenci (np. Siri firmy Apple), samochody autonomiczne, tłumaczenia maszynowe, inteligentne budynki, obronność i nadzór obywatelski, medycyna, finanse, przemysł, cyberbezpieczeństwo, administracja publiczna, rolnictwo, transport, obsługa klientów. To tylko niektóre z obszarów, w których sztuczna inteligencja już teraz ma zastosowanie.

Na rynkach finansowych zaawansowane algorytmy, podejmują decyzje o kupnie lub sprzedaży aktywów. Robią to automatycznie, wykorzystując dostępne dane, bez żadnych emocji (w przeciwieństwie do człowieka, u którego emocje odgrywają kluczową rolę w inwestowaniu). Przy projektowaniu budynków uwzględnia się to, aby w oparciu o dostępne technologie były one inteligentne. Wykorzystując zaawansowane oprogramowanie taki budynek, bez ingerencji człowieka może sterować różnymi parametrami. W przyszłości zakłada się, że będziemy mieszkali w inteligentnych miastach, czyli takich, które wykorzystują technologie i system komputerowy do jak najefektywniejszego wykorzystania infrastruktury i zasobów miasta.

Wykorzystanie sztucznej inteligencji w codziennym życiu

 

Ø  Telefony – w naszych telefonach sztuczną inteligencję wykorzystują np. w wirtualni asystenci tacy jak Cortana lub Siri.

Ø  Rozrywka – zastosowania sztucznej inteligencji wykorzystywane są także w rozrywce. Sugestie filmów wyświetlane na Netflix lub Youtube bynajmniej nie są dziełem przypadku. Ich algorytmy na podstawie analizy danych dopasowują treści najbardziej zgodne z naszymi preferencjami.

Ø  Zakupy w internecie – pracujące z plikami cookie algorytmy proponują towary, które potencjalnie mogą być dla nas interesujące. Systemy sztucznej inteligencji zbierają informacje o naszych preferencjach zyskując w ten sposób dane do analizowania, dając firmą przewagę konkurencyjną.

Ø  Skrzynka mailowa – sortowanie mailów po ich treści i odsiewanie SPAM-u to także zasługa sztucznej inteligencji. Poprzez uczenie maszynowe system jest w stanie wyselekcjonować wiadomości nie posiadające dla nas wartości lub będące niebezpieczne.

Ø  Bankowość elektroniczna – sztuczna inteligencja w znacznym stopniu przyczynia się do rozwijania bankowych systemów bezpieczeństwa.

Ø  Media społecznościowe – niedawno Facebook oficjalnie zmienił nazwę na Meta, nawiązując tym samym do chęci rozwoju w Metaversum (dowiedz się, czym jest Metaversum). Stworzenie sieci, w której miliony ludzi będzie mogło funkcjonować w wirtualnym świecie, wydaje się wręcz niemożliwe bez sztucznej inteligencji. Mało kto wie,
że oznaczając na portalach społecznościowych różne przedmioty, miejsca, twarze, sprawiamy że systemy wykorzystują głębokie uczenie, przez co stają się mądrzejsze.

Ø  Obsługa klienta – chatbooty na stronach internetowych pomagają nam w załatwieniu prostych spraw, inteligentne systemy pozwalają na szybkie i nieskomplikowane przejście procedury lub złożenie zamówienia.

Ø  Prace i zabawy w domu – dziesięć lat temu, ciężko byłoby sobie wyobrazić robota odkurzającego mieszkanie, dzisiaj jest to standard. To samo dotyczy kosiarek, a roboty kuchenne połączone z internetem, podają gotowe przepisy i proporcje. Zamiast zwierzaka domowego, możemy kupić dla naszego dziecka robota, który będzie zabawiał i uczył (a przy tym, nie trzeba z nim będzie wychodzić na dwór).

Jakie zawody zastąpimy sztuczną inteligencją?

Już teraz wiele zawodów zostało wyparte przez sztuczną inteligencję. Przykładem może być automatyzacja procesów w przemyśle i transporcie. W sklepach rezygnuje się z kasjerów, chatbooty zajmują się obsługą klientów, a przy wykorzystaniu zaawansowanych aplikacji zdolnych do rozpoznawania obrazów, pilnuje się bezpieczeństwa publicznego. W przyszłości sztuczna inteligencja będzie odgrywała coraz większą rolę i stopniowo będzie zastępować człowieka w wykonywaniu obowiązków.

Warto się zastanowić w jakiej dziedzinie sztuczna inteligencja odegra istotną rolę w najbliższym czasie:

Ø  obsługa klientów – już teraz systemy, bardzo mocno wspierają człowieka w tej dziedzinie. W nieodległej przyszłości, takie zawody jak telemarketer lub doradca klientów prawdopodobnie będą wyparte przez system AI.

Ø  kurier – rozwój robotyzacji i dronów sprawi, że proces dostarczania przesyłek będzie w pełni zautomatyzowany. Począwszy od odbioru przesyłki, przez sortowanie, po dostarczenie do klienta.

Ø  księgowy – coraz częściej, firmy stawiają na oprogramowanie dedykowane do księgowości. Dzięki wsparciu sztucznej inteligencji, prace te często mogą być wykonywane, szybciej i taniej.

Ø  programiści – paradoksalnie, w wyniku zastosowania sztucznej inteligencji, w tej dziedzinie może dojść do spadku zainteresowania programistami na rynku pracy. Gdy dojdziemy do momentu, że sztuczna inteligencja będzie w stanie sama programować inne aplikacje i programy zapotrzebowanie na specjalistów IT spadnie.

Ø  analitycy – wszelkiego rodzaju specjaliści analizujący dane w niedługim czasie mogą być zbędni. Algorytmy już teraz potrafią przetwarzać ogromne ilości danych, a wraz z rozwojem Big Data, systemy będą w stanie wyciągać wnioski i podejmować określone działania.

Ø  służby bezpieczeństwa – na ten moment ciężko sobie wyobrazić robota, który jedzie
z interwencją na awanturę domową, ale ochrona miejsc publicznych w oparciu o technologię rozpoznawania obrazów jest już wykorzystywana. Podobnie sytuacja wygląda w więziennictwie, gdzie dzięki automatyzacji można ograniczyć kontakt skazanych z funkcjonariuszami.

Ø  kierowcy – w najbliższym czasie raczej nie ma się co spodziewać, że ten zawód przestanie być potrzebny, ale pojazdy autonomiczne wyposażone w sztuczną inteligencję są już konstruowane i testowane.

Ø  prawnik – chociaż brzmi to nieprawdopodobnie, robot ROSS pracujący dla jednej
z amerykańskich kancelarii prawnych, świetnie daje sobie radę. Bazując na zakresie mocy obliczeniowej superkomputera Watson, ROSS jest w stanie przebrnąć przez dziesiątki tysięcy przepisów, przeanalizować je i dostarczyć pytającemu najtrafniejsze rozwiązanie.

Ø  copywriterzy i specjaliści SEO – postęp w dziedzinie content marketingu i e-commerce jest niesamowity. Zapotrzebowanie na wartościowe treści w internecie z każdym rokiem wzrasta. Jednak istnieją programy oparte o sztuczną inteligencję, które pozwalają wyręczyć copywritera w jego pracy. Specjalne generatory treści pozwalają w ciągu dosłownie kilku minut przygotować wartościowy i unikalny materiał, w dodatku zoptymalizowany pod kątem SEO. Do takich generatorów możemy np. zaliczyć:

• Jasper – to inteligentne oprogramowanie, umożliwiające tworzenie unikalnych treści przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji. Niewątpliwą zaletą Jaspera jest to, że w ciągu kilku minut, jest on w stanie przygotować unikalną treść i to w 26 językach.
• Copy.ai – jest to kolejny system komputerowy, który w czasie rzeczywistym umożliwia generowanie ciekawych treści. Jak zapewniają twórcy, dzięki systemowi będziesz tworzyć posty na bloga, opisy produktów i wpisy na social media. Podobnie jak w Jasper możesz przygotować swoją treść w ponad dwudziestu językach.
• Article Forge – na obecną chwilę dzięki aplikacji możemy przygotować artykuły
  w siedmiu językach : angielskim, holenderskim, francuskim, niemieckim, włoskim, portugalskim i hiszpańskim. Umożliwia ono automatyczne załączanie obrazów, nagrań lub linków.
• Surfer SEO – znakomite narzędzie wykorzystujące sztuczną inteligencję we wspomaganiu procesu optymalizacji SEO. Dzięki niemu jesteś w stanie lepiej wypozycjonować swoją stronę.

Internet rzeczy a sztuczna inteligencja

Kolejnym ciekawym zagadnieniem w kontekście sztucznej inteligencji jest tzw. internet rzeczy (IoT – internet of things). Jest to koncepcja, według której system stworzy możliwość do kooperacji wielu różnych urządzeń w ramach jednego środowiska. Urządzenia te będą wymieniać się informacjami i wzajemnie przetwarzać różne dane. W naszej rzeczywistości, wiele urządzeń już teraz korzysta z dobrodziejstw internetu. Docelowo internet rzeczy miałby być rozwijany w ramach smart cities, czyli inteligentnych miast, w których cała infrastruktura działała by jako jeden ekosystem. Poprawiłoby to efektywność i ograniczyło rolę ludzi. Dla przykładu, jeżeli system przy użyciu kamery zauważy na ulicy plamę oleju i po przetworzeniu danych stwierdzi, że może być ona niebezpieczna dla ruchu, przekaże informację do najbliższego sprzątającego pojazdu autonomicznego, który ją usunie. Albo gdy budynek wykryje spadek przepuszczalności światła przez szyby, wyśle informacje do platformy myjącej, że już czas na ich mycie. Istnieją, także kryptowaluty, które są rozwijane z myślą o internecie rzeczy np. IOTA. W założeniu miałaby ona być wirtualną walutą, za pośrednictwem której urządzenia rozliczałyby się za swoje usługi.

Podsumowanie

Jak widzimy, sztuczna inteligencja w przyszłości znajdzie zastosowanie w niemal każdej branży. Wyrafinowane sieci, wykorzystujące uczenie głębokie i uczenie maszynowe, będą zdolne do samodoskonalenia się dzięki zbieranym na dużą skalę danych. Dzięki dużej mocy obliczeniowej, w połączeniu z rozwojem robotyzacji, systemy te będą nieodłącznym elementem nowego społeczeństwa. Inteligentne miasta, które poprzez zintegrowanie wielu systemów w ramach infrastruktury miejskiej będą w stanie koordynować jednocześnie tysiące działań. Autonomiczne pojazdy, wykorzystując systemy sztucznej inteligencji i satelity ograniczą korki w miastach, transport publiczny będzie mógł zostać w pełni zautomatyzowany. To i wiele innych zmian może nas czekać w nieodległej przyszłości.

Nie możemy jednak zapomnieć o zagrożeniach jakie niesie ze sobą rozwój sztucznej inteligencji. Już teraz wysokiej wydajności kamery, posiadające oprogramowanie i system komputerowy o olbrzymiej mocy obliczeniowej, pozwalają na rozpoznawanie obrazu i identyfikację twarzy w chińskich miastach. Przy wykorzystaniu zaawansowanej analizy danych zdolne są one do kontroli milionów obywateli. Postęp technologiczny dokonuje się tak szybko, że stworzenie samoświadomej maszyny może nastąpić szybciej niż nam się wydaje.

Nasuwa się kluczowe pytanie, czy ludzkość będzie w stanie nadal panować nad sztuczną inteligencją, czy raczej to ona zapanuje nad nami? Nie ukrywam, że osobiście trochę przeraża mnie to, jak szybko następuje postęp w dziedzinie sztucznej inteligencji, ale przede wszystkim to jak szybko maszyny potrafią przyswajać i adoptować wiedzę. Na zakończenie myślę, że warto przytoczyć słowa Elona Muska. Niekwestionowany autorytet w dziedzinie nowych technologii, posiadający także niezwykłą wizję świata, uznał sztuczną inteligencję za największe zagrożenie egzystencjonalne dla naszego gatunku. Cytując za The Washington Post:

„Myślę, że powinniśmy bardzo uważać na sztuczną inteligencję. Jeśli miałbym zgadywać, jakie jest nasze największe zagrożenie egzystencjalne, to prawdopodobnie to. Musimy więc być bardzo ostrożni ze sztuczną inteligencją. Coraz częściej naukowcy uważają, że powinien istnieć pewien nadzór regulacyjny, być może na poziomie krajowym i międzynarodowym, aby upewnić się, że nie zrobimy czegoś bardzo głupiego. Za pomocą sztucznej inteligencji przyzywamy demona. Tak jak we wszystkich tych historiach, w których jest facet z pentagramem i wodą święconą, przekonany, że może kontrolować demona. Nie wyszło”.

Link do artykułu znajdziesz tutaj.[https://www.washingtonpost.com/news/innovations/wp/2014/10/24/elon-musk-with-artificial-intelligence-we-are-summoning-the-demon/]