Startup – wszystko co musisz wiedzieć
Nazwa startup na dobre wpisała się już do terminologii polskiej przedsiębiorczości, jednak często nie do końca wiemy, czym właściwie on jest. Naturalnym skojarzeniem związanym z tym terminem jest coś co dopiero rozpoczyna działalność i de facto tak jest, jednak istnieje kilka istotnych elementów, które charakteryzują startupy. W tym artykule postaram się odpowiedzieć na najważniejsze kwestie związane z prowadzeniem startupu.
Co to jest startup?
Startupem możemy nazwać nową firmę powstającą na bazie innowacyjnego pomysłu. Co ważne pomysł ten zwykle związany jest z technologią, internetem, inżynierią, nauką bądź też inną dziedziną wymagającą specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Jednakże nie jest to regułą. Startup może również być związany z bardziej tradycyjną gałęzią gospodarki. Startupy różnią się od typowych firm tym, że zazwyczaj mają dużo większy potencjał wzrostu i skalowalności, a ich celem jest osiągnięcie pozycji lidera w danej branży w jak najkrótszym czasie. Dlatego też struktura startupów jest zwykle bardziej dynamiczna. Ich zespół często składa się z kilku osób i działa w bardzo szybkim tempie, tak aby jak najprędzej wdrożyć pomysł na rynek.
Historia startupów
Historia startupów jest bardzo interesująca i pełna fascynujących wydarzeń. Największą popularność startupy zyskały w latach 90-tych, dzięki rozwijającemu się rynkowi technologicznemu.
Mekką dla zakładania startupów stała się Dolina Krzemowa. Sukcesy takich firm jak Apple, Microsoft czy Amazon były kołem zamachowym przyciągającym tysiące osób z innowacyjnymi pomysłami, marzącymi o karierze Steve’a Jobsa, Billa Gatesa czy Jeffa Bezosa. Pomysłodawcy gigantów technologicznych, którzy często zaczynali swoją przygodę z przedsiębiorczością w przydomowym garażu stawali się wzorem do naśladowania dla wielu młodych ludzi mających innowacyjne pomysły, jednak nie posiadających kapitału na ich wdrożenie.
Działało to również w drugą stronę. Wielu inwestorów dostrzegło rozwijający się trend i szukało firm, które miały perspektywę sukcesu. Oczywiście dla inwestora taka inwestycja była ryzykowna, jednak wizja olbrzymich zwrotów sprawiała, że gra była warta świeczki. Kolejne sukcesy firm technologicznych doprowadziły na początku XXI wieku do pęknięcia bańki internetowej zwaną również “bańką dot-com” wskutek czego doszło do jednego z największych krachów giełdowych w historii.
Pomimo ogromnej paniki na rynku i bankructwa wielu firm, model biznesowy jakim są startupy przetrwał i rozprzestrzenił się na cały świat, znajdując zainteresowanie zarówno wśród pomysłodawców jak i inwestorów.
Jak finansowane są startupy?
Finansowanie startupów zwykle odbywa się zewnętrznie, czyli poprzez pozyskanie kapitału od inwestorów, takich jak:
- aniołowie biznesu
- fundusze venture capital
- fundusze inwestycyjne
- inkubatory przedsiębiorczości
- akcelatory przedsiębiorczości
- Polski Fundusz Rozwoju
- crowfunding
Dzięki takiemu finansowaniu startupy mogą szybciej rozwijać się i realizować swoje cele, bez konieczności czekania na zyski ze sprzedaży swoich produktów lub usług. Z perspektywy inwestora, inwestycja w firmę będącą startupem jest mocno ryzykowna, z drugiej zaś strony potencjalna stopa zwrotu może okazać się ogromna w przypadku gdyby startup okazał się sukcesem.
Aniołowie biznesu to zazwyczaj osoby prywatne posiadające znaczne doświadczenie w biznesie, dzięki czemu są w stanie ocenić szanse powodzenia danego przedsięwzięcia. Dysponują oni także wystarczającym kapitałem, pozwalającym na rozwój startupu w jego początkowej fazie.
Venture capital – fundusze venture capital (VC) to instytucje finansowe, które inwestują w małe, rozwijające się firmy, zazwyczaj w branży technologicznej lub innowacyjnej. Fundusze VC zwykle inwestują w takie firmy na zasadzie udziału w kapitale, czyli kupują udziały w firmie i stają się jej współwłaścicielem. Fundusze VC nie tylko inwestują kapitał, ale również oferują swoim portfelowym firmom wsparcie w postaci mentorowania, kontaktów biznesowych oraz dostępu do wiedzy i doświadczenia.
Fundusze inwestycyjne – to instytucje finansowe inwestujące w różne aktywa i dysponujące ogromnym kapitałem. Startupy nie są ich głównym obszarem zainteresowania, jednakże inwestycje tego rodzaju mogą stanowić formę dywersyfikacji portfela inwestycyjnego.
Inkubator przedsiębiorczości – to instytucja lub program, którego celem jest wspieranie i rozwijanie młodych firm i przedsiębiorców na wczesnym etapie rozwoju. Inkubatory przedsiębiorczości oferują przestrzeń biurową, dostęp do narzędzi, szkoleń oraz mentorów i ekspertów, którzy pomagają w rozwoju biznesu. Są one stworzone z myślą o startupach, które nie chcą albo nie mogą prowadzić własnej działalności gospodarczej. W ramach inkubatora de facto funkcjonujemy jak normalna firma, jednakże kwestie prawno-formalne związane z prowadzeniem działalności leżą po stronie inkubatora.
Akcelerator przedsiębiorczości – jest to termin nieco zbliżony do inkubatora, jednak w tym przypadku kluczowe jest nadanie firmie odpowiedniej dynamiki (ang. accelerate – przyspieszać). Przede wszystkim akcelatory wspierają startupy mentoringowo w kolejnych etapach działalności firmy, nie tylko na początku. Pomagają im w wejściu na głęboki rynek, utrzymaniu się na nim, a także w przeciwdziałaniu mogącym pojawić się trudnościom.
Polski Fundusz Rozwoju – w Polsce, jednym z najważniejszych źródeł finansowania startupów jest Polski Fundusz Rozwoju. Jest to program, który został stworzony z myślą o wspieraniu polskich przedsiębiorców w realizacji ich pomysłów. Polski Fundusz Rozwoju oferuje różnego rodzaju wsparcie finansowe, w tym m.in. dotacje, pożyczki czy inwestycje kapitałowe.
Crowfunding – inaczej mówiąc jest to finansowanie społecznościowe. Przeważnie odbywa się ono przy wykorzystaniu jednej z platform internetowych jak np. kickstarter.com lub wspieram.to. Idea tego rozwiązania jest prosta. Pomysłodawca publikuje swój pomysł i ogłasza zbiórkę pieniędzy niezbędnych na realizację projektu. Jeżeli projekt znajdzie poparcie wśród społeczności crowfundigowej dokonują oni pojedynczych wpłat, przeważnie nieznacznych kwot. W zamian partycypujący w projekt mogą liczyć na przyszłe zyski z rozwoju firmy, udział w startupie bądź też nabycie gotowego produktu.
Warto podkreślić, że pozyskanie finansowania dla startupu może być bardzo trudne i wymaga zwykle dużego wysiłku ze strony jego założycieli. Inwestorzy przeważnie szukają firm ze znacznym potencjałem, które są w stanie zrewolucjonizować daną branżę i osiągnąć duży sukces. Dlatego też, oprócz innowacyjnego pomysłu, ważne jest to, aby zespół startupu był dobrze zgrany i posiadał odpowiednie kompetencje pozwalające na szybki rozwój firmy.
W raporcie firmy Startup Poland – Polskie startupy 2022 znajdziemy ciekawe dane dotyczące źródeł finansowania polskich startupów. Prezentują się one następująco:
Jaką formę działalności mają startupy?
Bardzo często, przedsiębiorcy dopiero rozpoczynający swoją przygodę z biznesem mają kłopot z określeniem formy prowadzenia działalności. Każda z nich ma swoje wady i zalety i ciężko byłoby je wszystkie wymienić w ramach jednego artykułu. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, prowadzenie startupu praktycznie może odbyć się bez zakładania działalności gospodarczej, dzięki wykorzystaniu inkubatora przedsiębiorczości. Niemniej w dłuższej perspektywie otworzenie działalności nas nie ominie. Jak podają statystyki z przytoczonego wcześniej raportu, zdecydowana większość startupów działa jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Ile czasu potrzebują startupy na rozwój?
Czas potrzebny na osiągnięcie sukcesu przez startup zależy od wielu czynników takich jak: branża w której działa, stopień innowacyjności pomysłu czy konkurencja na rynku. Jednakże, w przypadku startupów, o sukcesie często mówi się w kontekście pozyskania kolejnej rundy finansowania, wejścia na rynek międzynarodowy czy osiągnięcia rentowności. Osiągnięcie tych celów zwykle zajmuje kilka lat, a czasami nawet dekadę.
Warto podkreślić, że wiele startupów nie osiąga sukcesu i kończy swoją działalność w ciągu kilku pierwszych lat. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele:
- brak innowacyjności pomysłu
- brak umiejętnego zarządzania
- niewłaściwe podejście do marketingu
- nieprawidłowe wycenienie produktu lub usługi.
Wiele startupów po prostu nie spełnia oczekiwań inwestorów lub rynku, co skutkuje brakiem finansowania i ostatecznie upadkiem firmy.
Ile startupów upada?
Niestety, wiele startupów kończy swoją działalność z powodu braku rentowności lub niepowodzenia w osiągnięciu założonych celów. Statystyki dotyczące upadłości startupów w Polsce są trudne do oszacowania, ponieważ wiele z nich nie jest rejestrowanych w KRS.
Badacze z Uniwersytetu Stanforda i Berkley wskazują w raporcie Startup Genome Report Extra on Premature Scaling, że aż 9 na 10 startupów upada w ciągu pierwszych trzech lat jego funkcjonowania.
Główną przeszkodą w rozwoju startupów w Polsce są problemy z pozyskaniem pracowników, przy jednoczesnym szybkim wzroście kosztów ich zatrudnienia. Drugą przeszkodą, najczęściej wymienianą przez startupy w Polsce jest trudność z pozyskaniem finansowania w kolejnych fazach rozwoju. Następnym istotnym problemem (dotykającym polską przedsiębiorczość w ogóle, nie tylko startupy) jest zbyt duża biurokracja.
Warto pamiętać, że startupy to inwestycje ryzykowne, dlatego przedsiębiorcy i inwestorzy je rozwijający zdają sobie sprawę z faktu, że nie ma gwarancji powodzenia i mogą stracić swój czas i pieniądze. Jednakże, pomimo wysokiego ryzyka, wiele osób nadal decyduje się na ich zakładanie, z uwagi na potencjalnie duże zyski oraz możliwość spełnienie zawodowego i osobistego.
Kto może założyć startup?
W zasadzie każdy może założyć startup. Kluczem jest posiadanie odpowiedniego pomysłu na biznes i gotowość do podjęcia ryzyka. Nie ma określonego wieku, płci ani pochodzenia, które wykluczałoby kogoś z założenia własnego startupu.
Warto jednak pamiętać, że założenie i rozwijanie startupu nie jest wcale czymś prostym. Wymaga dużej determinacji, wiedzy i umiejętności zarządzania oraz zdolności do podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Na pewno przyda się także doświadczenie w biznesie.
Oprócz tego, przedsiębiorca zakładający startup powinien posiadać umiejętności komunikacyjne oraz zdolność do nawiązywania kontaktów, ponieważ w branży startupowej ważne jest budowanie relacji, pozyskiwanie partnerów biznesowych i inwestorów.
Podsumowanie
Podsumowując, startupy są młodymi, innowacyjnymi firmami, które dążą do osiągnięcia szybkiego wzrostu i ekspansji na rynku. Są to przedsięwzięcia o wysokim ryzyku, ale też z dużym potencjałem zysku.
Najważniejszymi źródłami finansowania startupów są indywidualni prywatni inwestorzy (aniołowie biznesu) lub całe społeczności zgromadzone wokół projektu (crowfunding), a także instytucje finansowe w szczególności fundusze venture capital i fundusze inwestycyjne.
Do założenia startupu nie jest wymagana działalność gospodarcza. Może rozwijać się on w ramach tzw. inkubatora przedsiębiorczości, który ogranicza formalności i koszty, co jest niezmiernie ważne zwłaszcza w pierwszych chwilach działania startupu.
Startup wcale nie musi działać w branży technologicznej. Równie dobrze może to być jakiś innowacyjny pomysł związany z bardziej tradycyjnymi gałęziami gospodarki.
Każdy może założyć startup, jednak wymaga to dużej determinacji, wiedzy i umiejętności zarządzania oraz zdolności do podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Warto także pamiętać, że w branży startupowej istotne jest budowanie sieci kontaktów, pozyskiwanie partnerów biznesowych i inwestorów. Niestety jak pokazują statystyki 9 na 10 startupów kończy się fiaskiem w przeciągu trzech lat.
Niemniej dzisiejszy świat oferuje wiele możliwości na finansowanie i rozwijanie startupów. Dlatego też warto podejmować ryzyko i dążyć do realizacji swoich marzeń. Być może to właśnie twój startup osiągnie sukces, stając się liderem rynku.