Scratch – czy dzieci mogą programować?
Każdy chyba się zgodzi, że IT to bardzo lukratywna i przyszłościowa branża. Postęp technologiczny, jaki dokonuje się na całym świecie otwiera niesamowite perspektywy. Dla dorosłych osób może już być za późno, aby uczyć się programowania od podstaw. Jednak jest to idealny czas, aby zainteresować tym zagadnieniem nasze dzieci. Rozwój sztucznej inteligencji, technologii blockchain, Big Data, czy wirtualnej rzeczywistości powoduje, że branża IT będzie potrzebować wysokiej klasy specjalistów. Dlatego przygodę z programowaniem najlepiej zacząć już od najmłodszych lat. W tym właśnie celu powstał Scratch.
Co to jest Scratch?
Scratch to język programowania stworzony z myślą o dzieciach. Jego celem jest obalenie mitu, że programowanie to zajęcie nudne i niezwykle skomplikowane. Cały proces programowania oparty jest o przejrzyste zasady. Praca w Scratchu odbywa się w środowisku graficznym, dzięki czemu kod przypisany określonemu obiektowi jest dla dzieci bardziej intuicyjny i zrozumiały.
Ponadto Scratch to nie tylko język. To wielomilionowa społeczność – tzw. Scratcharów. Dedykowana platforma pozwala użytkownikom na udostępnianie swoich gier, aplikacji i animacji w ramach serwisu. Dzięki temu, programowanie odbywa się w warunkach atrakcyjnych dla dzieci i dających im motywację do dalszego działania.
Historia Scratch
Język Scratch został zaprojektowany przez zespół Mitchela Resnicka. Grupa badawcza Lifelong Kindergarten działająca w MIT Media Lab zainicjowała projekt Scratch w 2002 roku i rok później otrzymała grant na jego realizację. Wspomniana grupa uruchomiła projekt w 2007 roku, a w 2019 pieczę nad jego rozwijaniem przejęła fundacja Scratcha. Sam program ewoluuje i co kilka lat pojawiają się jego nowe wersje. Obecnie możesz tworzyć programowanie w oparciu o wersję Scratch 3.0.
Scratch w liczbach
Według stanu na listopad 2022 roku, ilość zarejestrowanych na platformie użytkowników wynosi ponad 99 milionów. Łącznie udostępnionych zostało przeszło 116 milionów projektów.
Trzeba przyznać, że te liczby robią wrażenie.
Dane pokazują, że największy odsetek użytkowników Scratch przypada na przedział wiekowy 11-12 lat.
Patrząc z kolei na zestawienie ilości użytkowników w poszczególnych państwach, to Polska z wynikiem 3 374 930 osób zajmuje 3 miejsce w tym rankingu, zaraz po USA i Wielkiej Brytanii, wyprzedzając jednak Chiny.
Firma TIOBE od wielu lat prowadzi ranking najpopularniejszych języków programowania. Scratch w tym zestawieniu znalazł się na 17 pozycji (listopad 2022). Patrząc jednak przez pryzmat wykorzystywania w celach edukacyjnych to jest on najpopularniejszym językiem kodowania w tej kategorii.
Dlaczego warto uczyć dzieci programowania?
Powodów dla których programowanie można uznać za korzystne dla dzieci jest przynajmniej kilka:
- Pierwszy krok do branży IT – pierwsza styczność z IT może okazać się bardzo owocna. Zagłębienie się w świat programowania, może pobudzić w dziecku chęć do nauki i rozwijania umiejętności. Jeżeli do tego dojdzie, to być może kodowanie stanie się jego sposobem na życie. Branża IT to najszybciej rozwijający się obszar gospodarki, dlatego warto pójść w tym kierunku.
- Znalezienie hobby – niepozorna zabawa może przerodzić się w hobby lub pasję. Dzięki temu łatwiej dziecku będzie podążać wymarzoną ścieżką w przyszłości. Posiadanie hobby zmniejsza także ryzyko marnotrawienia czasu na głupoty i wpadnięcia w złe towarzystwo.
- Rozwój umiejętności analitycznych – nauka programowania może okazać się dla naszego dziecka, bezcenną okazją do nabycia wielu pożądanych umiejętności. Mowa tutaj o logicznym myśleniu, rozwiązywaniu problemów, ustalaniu priorytetów. Wszystkie te zdolności będą procentować w dorosłym życiu.
- Możliwość poznania ciekawych ludzi – dzięki wielomilionowej społeczności na platformie Scratch, możemy dzielić się swoim projektem z innymi. Jak można zauważyć z przytoczonych wcześniej statystyk, społeczność Scratch w Polsce jest bardzo duża, dlatego nawiązanie personalnych relacji jest również możliwe.
- Dzielenie czasu z rodzicami – programowanie w Scratchu może łączyć pokolenia. Tworzenie aplikacji z dzieckiem, wymaga kreatywności i wspólnego rozwiązywania problemów. Buduje to wzajemne relacje i rozwija pozytywne cechy charakteru naszego dziecka.
Jak działa Scratch?
Język Scratch jest wizualnym językiem programowania. To najbardziej ciekawy jego aspekt. Dzięki temu, dziecko nie musi pisać skomplikowanych linii kodu, tylko przeciąga i upuszcza bloki. Takie działanie umożliwia, osiągnięcie pożądanego efektu.
Scratch przewidziany jest dla dzieci w wieku od 8 od 16 lat. Na oficjalnej stronie projektu możemy jednak znaleźć informację, że dzięki prostej instrukcji, dzieci w wieku 6 lat mogą z łatwością zrozumieć podstawy kodowania . Spotkałem się nawet z opinią, że już dzieci od 3 roku życia są w stanie rozpocząć przygodę w Scratchu (choć osobiście, uważam to za dość abstrakcyjne).
Po wejściu na stronę internetową Scratch (https://scratch.mit.edu/) musimy kliknąć na Sign up. Dzięki temu będziemy mogli założyć konto na platformie. Sam proces zakładania konta jest bardzo prosty i szybki. Po zalogowaniu się, pojawi nam się interfejs użytkownika na którym będziemy działać.
Programowanie polega na przeciąganiu bloków z komendami i ustawianie ich w logicznych ciągach. Dzięki temu otrzymujemy określone reakcje. Dostępna po prawej stronie możliwość podglądu, pozwala śledzić efekty prac. Klikając w odpowiednie ikonki, możemy wybierać różne postacie lub zmieniać tła. Możliwe jest także dodanie muzyki i innych dźwięków. Scratch idealnie nadaje się do przygotowywania prostych aplikacji, gier i animacji.
Jak to z każdym programem komputerowym bywa, aby sprawnie poruszać się w Scratchu musimy nabrać nieco wprawy. Na szczęście w internecie i na YouTube znajdziemy wiele tutoriali (także po polsku), które pomogą nam stawiać pierwsze kroki w tym środowisku.
Platforma Scratch dostępna jest aż w 77 językach, w tym także w języku polskim.
Jakie są wymagania sprzętowe Scratcha?
Scratch działa na większości przeglądarek internetowych. Tworzenie projektów możliwe jest na komputerach stacjonarnych, laptopach i tabletach. Na telefonach komórkowych istnieje jedynie możliwość przeglądania projektów bez ich tworzenia i edycji. Poniżej lista oficjalnie obsługiwanych przeglądarek internetowych:
Koputer
- Chrome (63+)
- Edge (15+)
- Firefox (57+)
- Safari (11+)
- Internet Explorer NIE jest obsługiwany.
Tablet
- Mobile Chrome (63+)
- Mobile Safari (11+)
Czy za użytkowanie Scratch trzeba płacić?
Użytkowanie Scratch jest darmowe i według zapewnień twórców, takie pozostanie. Nie potrzebujemy żadnej licencji zarówno do prywatnego użytku jak i firmowego. Rozwój platformy opłacany jest z dotacji i darowizn.
Czym są rozszerzenia Scratch?
Edytor Scratch przewiduje możliwość dodawania kolekcji bloków nazywanych „rozszerzeniami”. Rozszerzenia zwiększają funkcjonalność naszej aplikacji. Można je wybrać na pasku po lewej stronie (ostatnia pozycja).
Na czym polega tworzenie zmiennych w chmurze?
Możliwość tworzenia tzw. zmiennych w chmurze, to sposobność do dzielenia się swoim projektem z innymi Scratcherami. Użytkownicy społeczności mają wówczas dostęp do danych projektu i mogą je zmieniać. Podczas korzystania z projektu z użyciem zmiennych chmurowych, dane związane z interakcjami mogą być przechowywane z nazwą użytkownika i być wyświetlane przez inne osoby. W zmiennych chmurowych może być przechowywany tylko liczbowych typ danych.
Remiksowanie projektów
Scratch daje możliwość utworzenia kopii cudzego projektu i dodania do niego swoich modyfikacji. Dzięki takiemu rozwiązaniu, projekty mogą ewoluować, być udoskonalane i mogą stanowić źródło nauki dla innych użytkowników. Każdy projekt zamieszczony na platformie może zostać zremiksowany. W ocenie twórców Scratch, remiksowanie projektów jest jak najbardziej wskazane.
Podsumowanie
Scratch to świetne narzędzie dla dzieci, umożliwiające im rozwijanie nowych bardzo pożądanych umiejętności. Ponieważ oprogramowanie jest darmowe, dostęp do niego może mieć niemal każdy kto dysponuje komputerem lub tabletem. Do pracy nie jest nawet wymagany internet, ponieważ istnieje możliwość pobrania edytora działającego w trybie offline.
O celowości nauki programowania nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Być może dzięki Scratchowi dziecko odkryje zamiłowanie do programowania i to zdeterminuje rozwój jego kariery zawodowej. Scratch jest także coraz powszechniej wykorzystywany w szkołach jako narzędzie mające na celu zachęcić uczniów do nauki programowania i stawiania pierwszych szlifów w branży IT.
Na pewno warto zostać użytkownikiem Scratch. Co najwyżej dowiemy się, że programowanie nie jest stworzone dla naszego dziecka. Gorzej sytuacja by wyglądała, gdyby jednak było stworzone do programowania, a my nie dalibyśmy mu okazji do ćwiczenia.