Prawidłowe ciśnienie krwi – dlaczego jest ważne dla naszego zdrowia?

Z terminami takimi jak prawidłowe ciśnienie krwi czy nadciśnienie spotkał się niemal każdy. Ale czy jesteśmy w pełni świadomi tego, czym właściwie jest ciśnienie krwi, za co odpowiada i jaki ma wpływ na nasze zdrowie? Statystyki dotyczące nadciśnienia wśród Polaków pokazują, że przez wielu z nas temat prawidłowego ciśnienia krwi jest bagatelizowany, co niestety ma swoje przykre konsekwencje. Choroby układu krążenia nadal pozostają na pierwszym miejscu wśród przyczyn zgonów w Polsce. Prawidłowe ciśnienie krwi odgrywa z kolei kluczową rolę w tej układance. Warto zatem dowiedzieć się o nim więcej!

Ciśnienie krwi – co to jest?

Mówiąc o ciśnieniu krwi rozumiemy przez to siłę z jaką przepływająca krew napiera na ścianki tętnic. Wyróżniamy dwa rodzaje ciśnienia krwi w zależności od fazy cyklu pracy serca.

• skurczowe ciśnienie krwi (systoliczne) – zwane także górnym ciśnieniem, określa wartość ciśnienia krwi w tętnicach w trakcie skurczu mięśnia sercowego i przedostawania się krwi do aorty.
• rozkurczowe ciśnienie krwi (diastoliczne) – zwane także dolnym ciśnieniem, określa jaka jest wartość ciśnienia w momencie rozkurczu serca i jego wypełniania się krwią.

Najwyższe ciśnienie krwi pojawia się w czasie wtłaczania krwi do tętnic (ciśnienie skurczowe), natomiast najniższe ciśnienie krwi jest w czasie rozkurczu lewej komory serca, kiedy jest ono w chwilowym spoczynku przed kolejnym skurczem.

Ciśnienie krwi zmienia swoje parametry wraz z wiekiem. Im człowiek jest starszy, tym większe jest ryzyko podwyższonego ciśnienia krwi. W cyklu dobowym poziom ciśnienia tętniczego również ulega zmianie. Wpływ na to ma m.in. układ hormonalny, który stymuluje wysokość ciśnienia w zależności od pory dnia. Po przebudzeniu ciśnienie będzie wyższe, przed południem jego wartość maleje, po południu znowu wzrasta i znacznie spada na noc.

Ponadto takie czynniki jak stres czy aktywność fizyczna, mogą zmienić wartość ciśnienia krwi. Na przykład nagły wyrzut adrenaliny w wyniku poczucia zagrożenia spowoduje gwałtowny, ale chwilowy wzrost ciśnienia krwi. Krótkotrwały wzrost ciśnienia nie jest niczym złym, jeżeli jednak taki stan utrzymuje się przez długi okres czasu, mamy wówczas do czynienia z podwyższonym ciśnieniem lub nadciśnieniem tętniczym. Jego konsekwencje mogą doprowadzić do rozwoju wielu groźnych chorób, a także przyczynić się do znacznego skrócenie naszego życia.

Normy ciśnienia krwi i jego klasyfikacja

Poniżej zaprezentowane są wartości ciśnienia krwi (BP – ang. blood pressure), a także jego klasyfikacja na podstawie wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego.

Dlaczego prawidłowe ciśnienie krwi jest ważne?

Utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi jest niezmiernie ważne. Zarówno zbyt wysokie jak i zbyt niskie ciśnienie nie jest korzystne dla naszego organizmu, jednakże to podwyższone ciśnienie krwi jest główną przyczyną powstania najgroźniejszych chorób układu sercowo-naczyniowego.

Długo utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi w końcu doprowadzi do nadciśnienia tętniczego. Jego skutkiem może być uszkodzenie ścianek tętnic, doprowadzając do gromadzenia się w ich obrębie blaszek miażdżycowych. Blaszki miażdżycowe tworzone są głównie z cząsteczek cholesterolu i komórek zapalnych. Stopniowo zmniejszają one światło tętnicy (procesy miażdżycowe) ograniczając przepływ krwi. W konsekwencji może rozwinąć się choroba wieńcowa, może dojść do zawału serca (miażdżyca tętnic wieńcowych serca) lub udaru mózgu (miażdżyca tętnic mózgowych), niewydolności nerek czy niewydolności serca lub niedokrwienia kończyn dolnych (miażdżyca tętnic kończyn dolnych).

Niestety samo mierzenie ciśnienia tętniczego w czasie wizyty lekarskiej może nie odzwierciedlać rzeczywistości. Wiele czynników może mieć wpływ na chwilowy poziom ciśnienia. Dla przykładu, niektóre osoby w czasie wizyty lekarskiej nie potrafią poradzić sobie ze stresem, co objawia się podwyższonym ciśnieniem krwi, jest to tzw. “syndrom białego fartucha”. Z drugiej strony zażycie pewnych leków może przyczynić się obniżenia ciśnienia tętniczego. Dlatego też nie możemy polegać jedynie na pomiarach ciśnienia wykonywanych w czasie wizyt lekarskich. Ważne jest dokonywanie regularnych pomiarów ciśnienia i odnotowywanie ich w celu weryfikacji ewentualnych zmian.

Jak mierzyć ciśnienie krwi?

Mierząc ciśnienie tętnicze krwi powinniśmy stosować się do kilku zaleceń:

• do mierzenia ciśnienia wybierz rękę na której odnotowywałeś wyższe wyniki;
• pomiaru dokonuj w pozycji siedzącej, z podpartymi plecami;
• w czasie pomiaru nie rozmawiaj i nie zmieniaj pozycji;
• wykonaj dwa pomiary zachowując między nimi kilkuminutowe przerwy;
• pomiar należy przeprowadzić przed zażyciem leków;
• pomiar należy przeprowadzić przed jedzeniem i piciem oraz po 15-minutowym odpoczynku.

Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi jest prostym zabiegiem, w szczególności w czasach gdy dysponujemy elektronicznymi ciśnieniomierzami. Wystarczy założyć opaskę ciśnieniomierza i uruchomić aparat. Ciśnieniomierz sam napompuje opaskę i dokona pomiaru. Wynik zostanie przedstawiony na wyświetlaczu.

Pomiaru można także dokonać wykorzystując bardziej tradycyjne urządzenie czyli ciśnieniomierz zegarowy. Wówczas konieczne będzie zaopatrzenie się w stetoskop. Generalnie przyjmuje się, że to właśnie metoda z wykorzystaniem ciśnieniomierza zegarowego i nasłuchiwania faz Korotkowa jest bardziej precyzyjna.

Mierzenie ciśnienia krwi przy wykorzystaniu ciśnieniomierza zegarowego i stetoskopu

Mierząc ciśnienie przy wykorzystaniu ciśnieniomierza zegarowego skupiamy się na nasłuchiwaniu przez stetoskop tzw. tonów Korotkowa. Oto prosta instrukcja jak przeprowadzić taki pomiar:

1. Załóż opaskę ciśnieniomierza 2-3 cm nad zgięciem łokciowym.
2. Przyłóż stetoskop do dołu łokciowego. W miejscu w którym wyczuwasz tętno będziesz wysłuchiwał tonów Korotkowa.
3. Wykorzystując gruszkę ciśnieniomierza napompuj opaskę uciskową do momentu, aż zniknie tętno w zgięciu łokciowym (okolice 200 mmHg).
4. Odkręcając zaworek gruszki rozpocznij powolne upuszczanie powietrza z opaski. Rób to z prędkością około 2-5 mmHg na sekundę
5. Gdy usłyszysz pierwsze uderzenie będzie to pierwsza faza Korotkowa i moment w którym powinniśmy odnotować wartość. Będzie to wartość ciśnienia rozkurczowego.
6. Nie przerywając upuszczaj powietrze dalej, aż zaobserwujesz stopniowe zanikanie uderzeń. Całkowity zanik uderzeń będzie oznaczać piątą fazę Korotkowa i moment w którym powinniśmy odnotować wartość ciśnienia rozkurczowego.

Przyczyny i objawy zbyt wysokiego ciśnienia krwi?

Nadciśnienie jest bardzo podstępną chorobą ponieważ przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Dlatego ważne jest regularne badanie wysokości ciśnienia tętniczego.

Do głównych czynników wpływających na pierwotne nadciśnienie tętnicze należą:

• otyłość
• spożycie sodu (soli)
• stres
• czynniki genetyczne

Czynnikami ryzyka w przypadku wtórnego nadciśnienia tętniczego są:

• choroby nerek
• hiperaldosteronizm pierwotny
• guzy chromochłonne
• bezdech senny
• choroba Chushing’a
• przyjmowanie niektórych leków
• nadużywanie alkoholu

Naturalne sposoby na obniżenie ciśnienia krwi?

W przypadku stwierdzonego nadciśnienia tętniczego lekarze wprowadzają farmakoterapię w celu trzymania poziomu ciśnienia tętniczego w ryzach. Jednak poza samymi lekami niezmiernie ważna jest zmiana sposobu życia. Brak ruchu, niezdrowe nawyki żywieniowe, nadużywanie alkoholu i palenie papierosów każdego roku zbierają swoje śmiertelne żniwo.

Pierwszy i jeden z najważniejszych kroków to zmiana swoich nawyków żywieniowych. To co powinieneś spożywać w celu zmniejszenia ciśnienia tętniczego krwi to:

• owoce,
• warzywa,
• chude, białe mięso bez skóry,
• ryby (mogą być tłuste),
• wysokiej jakości tłuszcze roślinne
• dobre białka,
• ziarna,

Z kolei powinieneś zrezygnować z:

• tłustych potraw
• produktów wysokoprzetworzonych
• fast foodów
• kawy i mocnej herbaty,
• dań zawierających dużą ilość soli
• węglowodanów i cukrów prostych

Koniecznie rzuć palenie. Nikotyna negatywnie wpływa na stan tętnic ponadto substancje smoliste zawarte w dymie tytoniowym mogą przyczynić się do rozwoju wielu groźnych chorób w tym nowotworów.

Spróbuj medytacji. Jest to świetny sposób na ukojenie nerwów, zrelaksowanie się i zminimalizowanie stresu.

Zadbaj o regularną aktywność fizyczną. Nie musi ona być bardzo intensywna, jednak powinna być wykonywana systematycznie. Codziennie postaraj się wygospodarować do godziny wolnego czasu na ten cel. W ramach ćwiczeń możesz:

• pływać na basenie
• spacerować
• uprawić jogę
• jeździć na rowerze
• uprawiać nordic-walking

Zmiana trybu życia oczywiście nie jest łatwa. Wprowadzanie nowych nawyków wymaga konsekwencji i samodyscypliny. Ich wdrożenie jednak może znacząco wydłużyć nasze życie, a to chyba najlepsza motywacja do działania.