Cechy charakteru

Pomimo rozwoju psychologii i psychiatrii, ludzka natura w wielu sferach nadal pozostaje dla nas tajemnicą. Liczne badania i opracowania naukowe pozwalają odkryć pewne procesy i dają możliwość lepszego poznania samego siebie. Nie mniej ludzka psychika wydaje się sferą na tyle szeroką i zagadkową, że mało prawdopodobnym jest, aby ktoś zgłębił wszystkie aspekty tego zagadnienia.

Czym różni się osobowość od charakteru?

Osobowość i charakter, te dwa terminy często są używane zamiennie, aby opisać nasze cechy. Pytanie czy wiesz, jaka jest między nimi różnica? Osobowość jest dość powierzchowna i odnosi się do sposobu, w jaki człowiek prezentuje się światu. Z drugiej strony, charakter jest znacznie głębszy i odnosi się do podstawowych cech, które składają się na daną osobę. W tym artykule postaram się wyjaśnić, czym są osobowość i charakter, a także jakie są ich główne różnice.

Osobowość to zespół cech fizycznych i behawioralnych, które definiują nas jako indywidualne istoty. Można powiedzieć, że osobowość to sposób, w jaki się prezentujemy przed innymi ludźmi. Sposób ten jest ukształtowany przez nasze geny, doświadczenia życiowe, relacje z innymi i środowisko, w którym się wychowujemy. Każdy człowiek ma inną osobowość, jednak psychologowie starają się je skategoryzować w pewne ramy.

Charakter to coś więcej niż tylko nasza osobowość. To moralny kod etyczny, którym się kierujemy. Innymi słowy, charakter to coś, co definiuje, jacy naprawdę jesteśmy – poza tym, co widzi cały świat. Kształtuje się on przez nasze dobre i złe dokonania oraz wpływa na to, jakimi ludźmi się stajemy. Dla przykładu, jeśli masz silny charakter to bardzo prawdopodobne jest, że będziesz mieć takie cechy, jak lojalność i uczciwość, zdyscyplinowanie.

Cechy osobowości

Na kształtowanie się cech osobowości wpływ mają trzy istotne czynniki:

Temperament, czyli naturalne usposobienie danej osoby lub też wrodzona kombinacja cech psychicznych i fizycznych. Uważa się, że temperament jest czynnikiem o podłożu genetycznym i istnieje niezależnie od otaczającego nas świata. Jest stosunkowo stabilny przez cały okres życia, jednak nie oznacza to, że nie możemy pracować nad jego kontrolą i zmianą.

Wychowanie, to proces w trakcie którego kreowane jest u małych dzieci określone zachowanie. Zachowań tych, dzieci uczą się poprzez obserwację otaczającego ich świata lub poprzez określone podejście innych osób np. rodziców.

Środowisko – zarówno pozytywne i negatywne czynniki zewnętrzne oddziaływują na nasze funkcjonowanie przez całe życie. Cechy osobowości innych osób są w stanie wpłynąć również na naszą osobowość. Przykładem mogą być tutaj rówieśnicy ze szkoły, rodzina, znajomi, a także sytuacje, które pozwoliły nam na zdobycie różnych doświadczeń.

Cechy osobowości w modelu Wielkiej Piątki

Model Wielkiej Piątki jest to jedna z teorii rozwijanych w psychologii osobowości. Jej autorami są Paula Costy i Roberta McCrae’a. W założeniu tej teorii, pięć cech charakteryzuje ludzką osobowość: neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność.

W modelu Wielkiej Piątki cechy nie są klasyfikowane jako pozytywne lub negatywne. Zakłada się, że każda z nich ma swoje wady i korzyści, dlatego nie można jednoznacznie uznać ich za negatywne lub pozytywne. Z kolei na ten zbiór cech przypada po sześć skal. Podział i przypisanie poszczególnych skal do cech osobowości przedstawia tabela poniżej.

 

Za pośrednictwem specjalnych testów można dokładnie określić jaki rodzaj osobowości posiadamy. Przykładem takiego testu jest np. NEO-FFI (NEO-Five Factor Inventory). Warto zainteresować się tym tematem i przeprowadzić taki test cech osobowości, ponieważ może on nam pomóc zarówno w życiu zawodowym, jak i w życiu społecznym.

Czym są cechy charakteru?

Wiemy już, czym się różni osobowość od charakteru, a także jakie cechy osobowości wyróżniamy (według modelu Wielkiej Piątki). Warto teraz skupić się nad tym, czym właściwie są cechy charakteru oraz jakie cechy możemy wyróżnić.

Cechy charakteru są to cechy, które definiują nas samych. Cechy charakteru mogą być pozytywne lub negatywne. Pozytywne cechy charakteru to m.in. empatia, gościnność, grzeczność, komunikatywność, samodzielność i wiele innych. Z kolei negatywne cechy charakteru to te cechy, które mogą prowadzić do niewłaściwych skutków dla człowieka lub innych osób. Należą do nich m.in. egoizm, nieuczciwość, zazdrość, hipokryzja i wiele innych. Każdy ma swoje własne cechy charakteru, które go definiują. Są one częścią tego, kim jesteśmy i jak postrzegamy świat w danej sytuacji. Cechy charakteru mogą się zmieniać wraz z tym, jak dorastamy i doświadczamy życia. Cechy charakteru nie są wartością stałą. Środowisko społeczno-kulturalne przez całe życie wywiera na nas wpływ, powodując zmiany w naszym zachowaniu. Czynniki i bodźce zewnętrze mogą bardzo wpłynąć na zmianę cech charakteru. Weźmy na przykład znany eksperyment więzienny, podczas którego, pod wpływem bodźców zewnętrznych i czynników środowiskowych, niektóre cechy charakteru i osobowości w bardzo krótkim czasie uległy diametralnej zmianie. Czasami linia oddzielająca pozytywne i negatywne cechy charakteru potrafi być bardzo cienka. Jeżeli przyjrzymy się bliżej ambicji, możemy uznać ją za cechę pozytywną, jednak z drugiej strony zbyt silne pragnienie i dążenie do czegoś może przynieść wiele niekorzystnych konsekwencji. Dlatego niektóre cechy charakteru ciężko jest zdefiniować jako pozytywne lub negatywne, wiele zależy od czynników środowiskowych, które determinują ludzkie postawy.

Pozytywne cechy charakteru

Altruizm – jest to jedna z pozytywnych cech charakteru, która polega na dążeniu do dobra innych osób lub grup społecznych, niezależnie od własnych korzyści. Altruiści są gotowi poświęcać swój czas i wysiłek, aby pomóc innym. Altruizm jest uznawany za jeden z najwyższych rodzajów moralności.

Ambicja – to nic innego jak silna motywacja do osiągnięcia celu. Można powiedzieć, że jest to jedna z tych cecha charakteru, która sprawia, że ​​ludzie są skłonni do wysiłku i ciężkiej pracy. Bez wątpienia ambicja to cecha przydatna zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym.

Asertywność – to cecha charakteru, która polega na umiejętności wyrażania własnych potrzeb i pragnień w sposób świadomy i uporczywy. Osoba asertywna jest świadoma swoich praw i potrafi je bronić. Asertywność to ważna z cech, dzięki której można odnosić sukcesy w życiu prywatnym i zawodowym. Bycie asertywnym to dbanie o siebie i swoje potrzeby, ale też szanowanie innych ludzi.

Ciekawość – co prawda mówi się, że ciekawość to pierwszy stopień do piekła, jednak bez niej ciężko sobie wyobrazić cały postęp techniczny i rozwój świata. To właśnie ciekawość sprawia, że za wszelką cenę chcemy odkryć to co nieznane.

Cierpliwość – cierpliwość to cenna cecha charakteru, która może być trudna do osiągnięcia przez wiele osób. Cierpliwość oznacza, że jesteś w stanie spokojnie wytrwać, aby osiągnąć zamierzony cel. Stres i nerwowość są jej największymi wrogami.

Dobroduszność – jest to cecha charakteru, która polega na okazywaniu życzliwości i uprzejmości wobec innych. Ludzie dobroduszni mają tendencję do dzielenia się swoimi dobrami z innymi, a także do wspierania ich w trudnych czasach. Ludzie dobroduszni mają tendencję do łatwego nawiązywania przyjaźni ze wszystkimi, a ich otwartość i życzliwość sprawiają, że każdy czuje się mile widziany w ich towarzystwie.

Komunikatywność – podobnie jak otwartość są to cechy pozytywne, dzięki którym ludzie są empatyczni i otwarci na drugiego człowieka. Ma ona przełożenie na wiele aspektów naszego życia. Osoby dobrze komunikujące się, przeważnie posiadają silniejsze umiejętności miękkie, dzięki temu lepiej poradzą sobie np. w przypadku rozmowy kwalifikacyjnej. Wręcz przeciwnie wygląda to u osób zamkniętych, dla których komunikatywność i otwartość stanowi swojego rodzaju barierę.

Kreatywność – bycie kreatywnym to niewątpliwie pozytywna i pożądana cecha charakteru. Umożliwia ona poszerzanie swoich horyzontów i odkrywanie nowych rozwiązań.

Odpowiedzialność – Bycie odpowiedzialnym sprawia, że wzbudzamy zaufanie u innych. Podobnie jak sumienność, to zdecydowanie ważna cecha. Osoby odpowiedzialne są dobrze odbierane w społeczeństwie i obdarza się je dużym zaufaniem.

Pewność siebie – bycie pewnym siebie na pewno ułatwia wiele rzeczy. Z dużym prawdopodobieństwem, jeżeli na rozmowie kwalifikacyjnej byłyby dwie osoby o podobnych umiejętnościach merytorycznych, to lepiej zaprezentuje się osoba pewna siebie, pełna charyzmy niż małomówny introwertyk.

Pracowitość – umiejętność pracy i zaangażowanie są bardzo pozytywnymi cechami charakteru. Bez pracowitości ciężko myśleć o osiągnięciu jakiegokolwiek sukcesu. Podobnie jak sumienność są cechami, które powinniśmy szczególnie rozwijać.

Prawdomówność – tę cechę charakteryzuje skłonność do niezatajania informacji. Bycie prawdomównym może przynieść nam wiele korzyści. W końcu ciężko wyobrazić sobie współpracę lub związek z kimś, kto nas notorycznie okłamuje.

Poczucie humoru – mówi się, że śmiech to zdrowie. Osoby z poczuciem humoru cieszą się lepszym samopoczuciem, a także wprawiają swoich rozmówców w lepszy nastrój, co przekłada się bezpośrednio na dobre relacje.

Punktualność – nikt nie lubi spóźnialski, zwłaszcza w naszej zachodniej kulturze. Brak punktualności to oznaka braku szacunku, dlatego zdecydowanie trzeba nad nią pracować.

Uczciwość – uczciwość podobnie jak prawdomówność jest to cecha wysoce pożądana. Wzbudza ona zaufanie innych osób, dlatego warto tę cechę pielęgnować.

Uprzejmość – bycie uprzejmym świadczy o wysokiej kulturze człowieka. Na pewno jest to cecha dobrze odbierana przez otoczenie.

Wytrwałość – konsekwencja, zdyscyplinowanie i wytrwałość to cechy charakteru bez których ciężko jest osiągnąć postawione sobie cele.

 

Negatywne cechy charakteru

Arogancja – jest cechą charakteru, która polega na przekonaniu o wyższości własnej osoby lub grupy nad innymi. Aroganccy ludzie są często uznawani za egoistów i narcyzów. Arogancja bywa mylona z pewnością siebie, ale różnica polega na tym, że osoba pewna siebie jest świadoma swoich ograniczeń, podczas gdy arogancki człowiek nie widzi żadnych ograniczeń.

Bezczelność – to cecha charakteru, która polega na braku skromności i szacunku dla innych. Bezczelni ludzie często postępują w sposób egoistyczny i nie liczą się z opiniami innych. Są też bardziej skłonni do konfliktów i agresji. Czasami pomaga w krytycznych sytuacjach walczyć o swoje prawa, jednak przeważnie powoduje, że ludzie postrzegają nas w negatywny sposób.

Chytrość – jest to pragnienie zdobycia i posiadania jak największej ilości dóbr, zarówno tych materialnych, jak i niematerialnych. To co charakteryzuje chciwość to niechęć do dzielenia się nimi z innymi.

Cynizm – na pewno cynizmu nie możemy zaliczyć do pozytywnych cech charakteru. Bycie cynicznym, to nic innego niż podważanie wartości i norm obowiązujących w danym środowisku.

Egoizm – osoby egoistyczne zapatrzone są w siebie. Nie szanują i nie liczą się z uczuciami innych ludzi. Zaspokojenie ich własnych potrzeb ma dla nich nadrzędną wartość.

Lekkomyślność – to cecha charakteru, która może prowadzić do impulsywnych i nieprzemyślanych decyzji. Osoby cechujące się lekkomyślnością często działają bez zastanowienia się nad konsekwencjami swoich czynów. Może to prowadzić do problemów w życiu osobistym i zawodowym.

Niecierpliwość – to cecha charakteru, która może być bardzo uciążliwa dla otoczenia. Osoba niecierpliwa jest często rozdrażniona i irytująca. Niecierpliwość może być spowodowana różnymi czynnikami między innymi takimi jak stres, brak snu lub zmęczenie. Jeżeli borykamy się z takim trudnościami warto skorzystać z pomocy specjalisty.

Pesymizm – czarnowidztwo lub pesymizm to cechy charakteru, które mogą mocno obciążać naszą psychikę. W psychologii wiele badań zostało poświęconych temu jak pesymizm wpływa na nasze życie. Konkluzja jest jedna, zdecydowanie lepiej jest być optymistą i widzieć szklankę w połowie pełną.

Znajomość własnych cech charakteru – jak wykorzystać ją w życiu?

Poznanie własnych cech osobowości i charakteru, to dobra okazja do głębszego zrozumienia samego siebie. Współczesna psychologia dysponuje wieloma narzędziami, które pomogą nam lepiej określić, jakie cechy charakteru są u nas dominujące oraz brak których cech jest dla nas problemem. Poznanie swoich mocnych i słabych stron pomoże nam w pracy nad swoim charakterem. Może to mieć bezpośrednie przełożenie na relacje z innymi ludźmi, na nasze życie zawodowe i rodzinne. Na pewno warto przyjrzeć się swojemu wnętrzu nieco bliżej, często sami nie zdajemy sobie z prawy z tego jakie cechy charakteru i osobowości są naszą mocną stroną. Często nie jesteśmy również świadomi tego jak odbierają nas inni ludzie, a odbiór ten może być zupełnie inny niż nam się wydaje.

Podsumowanie

Cech charakteru jest na prawdę bardzo dużo i ciężko byłoby je tu wszystkie wymienić i szczegółowo opisać. Poznanie swoich cech charakteru może ułatwić nam znalezienie pierwszej pracy, poznać drugą połówkę lub osiągnąć sukces w biznesie. Osoby wierzące lub interesujące się mistycyzmem i astrologia mogą również dowiedzieć się nieco więcej o cechach charakteru przypisanych do znaków zodiaku. Chociaż dla wielu osób czytanie horoskopów jest rodzajem bałwochwalstwa, to sporo ludzi traktuje je jako formę rozrywki. Z czystej ciekawości warto również zobaczyć co astrologia mówi na temat cech charakteru naszych znaków zodiaków.